"آی یو آی" به معنی تزريق اسپرم شسته‌شده به درون حفره‌ی رحم بوده و يکی از روش‌های کمک باروری می‌باشد. اين فرآيند موجب افزايش احتمال تماس تخمک با اسپرم در محيط رحم شده و شانس وقوع بارداری را افزايش می‌دهد.

 IUI  به معنی تزريق اسپرم شسته‌شده به درون حفره‌ی رحم بوده و يکی از روش‌های کمک باروری می‌باشد. اين فرآيند موجب افزايش احتمال تماس تخمک با اسپرم در محيط رحم شده و شانس وقوع بارداری را افزايش می‌دهد. IUI روش ساده‌ای است که کاربرد بسيار گسترده‌ای در درمان ناباروری يافته است.

اين روش اولين خط درمان ناباروری پيش از انجام IVF می‌باشد که در موارد ذيل ممکن است به زوجين نابارور پيشنهاد گردد:

·   کم‌بودن تعداد اسپرم و يا کم‌تحرکی اسپرم‌ها

·   زيادبودن تعداد اسپرم‌های غير‌طبيعی

·   کم‌بودن حجم مايع منی

·   وجود آنتی‌اسپرم آنتی‌بادی (Anti sperm Antibodies) در مايع منی

·   وجود ترشحات کشنده اسپرم در دهانه رحم، کم بودن مخاط دهانه رحم و يا در مواقعی که موکوس سرويکس بسيار غليظ است و اجازه عبور به اسپرم داده نمی‌شود. وجود مشکل در موکوس سرويکس را می‌توان در حين انجام تست (PCT; Post Coital Test) مشخص نمود. اندومتريوز خفيف يا متوسط

·   عدم امکان انزال درون واژن توسط مرد در اثر ناتوانی جنسی (ناتوانی در ايجاد و حفظ حالت نعوظ)، و يا اختلالات ساختمانی آلت تناسلی، فلج اندام تحتانی مرد يا وجود انزال پس‌رونده

·   وجود مشکلات مربوط به تخمک‌گذاری در زنان

·   واژينيسم (انقباض غيرارادی عضلات واژن به نحوی که تماس جنسی را غيرممکن می‌سازد)

·   ناباروری با علل ناشناخته

نحـوه‌ی انجـام عمـل IUI چگـونه است؟

اين روش نسبتاً ساده و بدون درد است و تحت نظر پزشک، بدون بيهوشی انجام می‌شود. در اين روش معمولاً مايع منی به روش خاصی شسته شده و سپس اسپرم‌های شسته‌شده از طريق واژن با استفاده از يک لوله باريک (Catheter) به داخل رحم زن ريخته می‌شود.

در اين روش با هدفِ افزايش شانس بارداری، با مصرف داروهای تحريک‌کننده تخمدان، تعداد تخمک‌های آزادشده در سيکل مربوطه را به دو يا چهار تخمک افزايش می‌دهند. به اين منظور با دستور پزشک معالج داروهای محرک تخمدان بايد دقيقاً با دوز مناسب و در زمان مشخص مصرف گردد. پس از بررسی وضعيت تخمدان‌ها به کمک سونوگرافی و مشاهده فوليکول و اطمينان از طبيعی‌بودن وضعيت، تزريق داروی کمک باروری (HCG) به منظور تحريک تخمک‌گذاری انجام می‌شود.

معمولاً IUI حدود ۳۶ تا ۴۸ ساعت بعد از تزريق HCG انجام می‌شود. اما گاهی اوقات بنابر نظر پزشک و شرايط موجود برای افزايش ميزان موفقيت، دوبار عمل IUI با فاصله يک روز، به طور متوالی انجام می‌گيرد.

با تعيين زمان دقيق انجام عمل IUI و اعلام آن به زوجين، مرد بايد پس از ۵-۲ روز پرهيز از انجام مقاربت و خروج منی، صبح روز تعيين شده برای انجام عمل، نمونه‌ی اسپرم خود را به آزمايشگاه تحويل نمايد. نمونه‌ی اسپرم بايد به روش خودارضائی (استمناء) و يا استفاده از کاندوم‌های مخصوص فاقد مواد کُشنده‌ی اسپرم در ظرف استريل که توسط آزمايشگاه در اختيار مرد قرار می‌گيرد جمع‌آوری گردد. نمونه بايد تازه بوده و حتی الامکان در محل آزمايشگاه تهيه شود. نمونه‌ی اسپرم در آزمايشگاه به روش شستشو با مواد خاص از مايع منی جداشده و آماده‌ی تزريق می‌گردد.

سپس با استفاده از يک لوله‌ی پلاستيکی نازک به نام کاتتر، اسپرم‌ها بدرون رحم تزريق می‌گردند. پس از انجام IUI نيازی به بستری کردن بيمار وجود ندارد اما اکثر پزشکان ۳۰  الی ۶۰ دقيقه بيمار را روی تخت بی‌حرکت می‌خوابانند. بيمار نيازی به استراحت مطلق ندارد و می‌تواند کارهای عادی و روزمره‌ی خود را ادامه دهد. دو هفته پس از عمل IUI ، آزمايش تست بارداری انجام شده و نتيجه‌ی عمل مشخص می‌گردد.

ميـزان موفقيـت عمـل IUI چقـدر می‌باشـد؟

ميزان موفقيت در IUI با توجه به عوامل مؤثر ذکر شده، بين ۶% تا ۲۶% در هر سيکل درمان می‌باشد. موفقيت اين عمل به عوامل متعددی بستگی دارد. در مواردی که تعداد و کيفيت اسپرم‌های مرد مناسب باشد، درصد موفقيت پس از استفاده از اين روش بسيار بالاتر از افرادی است که به علت تعداد کم اسپرم ناچار به انجام اين عمل می‌گردند. از طرفی بيماري‌های زنان هم نقش مهمی در ميزان موفقيت ايفا می‌نمايد. سن زن و شرايط فيزيولوژيکی او در اين زمينه نقش مؤثری دارد. بطور مثال اگر زن بيشتر از ۳۵ سال داشته باشد، احتمال بارداری با اين روش به طرز چشمگيری کاهش می‌يابد.

در صورت عدم موفقيت در درمان پس از انجام ۳ تا ۶ بار سيکل IUI، از ساير روش‌های درمان ناباروری مانند لقاح آزمايشگاهی (IVF)  يا تزريق اسپرم به سيتوپلاسم تخمک در محيط آزمايشگاه (ICSI) استفاده می‌شود.

پی‌گيـريهای لازم بعـد از انجـام عمـل IUI:

·          معمولاً ۶ الی ۱۲ روز بعد از تخمک‌گذاری لانه‌گزينی جنين در هر قسمتی از رحم می‌تواند رخ دهد و باید ۲ هفته پس از انجام IUI، تست حاملگی (βHCG) از طريق آزمايش خون انجام شود.

·          در صورت مثبت‌بودن نتيجه تست، لازم است پس از ۴۸ ساعت، مجدداً جهت انجام تست حاملگی اقدام نمود. اين تست جهت بررسی روند افزايش هورمون بارداری (βHCG) انجام می‌شود.

توصيـه‌های عمومی جهت افزايش موفقيت  IUI:

۱– انجام مقاربت جنسی بعد از  IUI، شانس باروری را افزايش می‌دهد به شرط آنکه در هنگام IUI بيمار لکه بينی و يا خونريزی نداشته باشد که در اين موارد مقاربت جنسی ۴۸ ساعت بعد از IUI  انجام می‌شود.

2- در صورت استفاده از داروهای شياف مانند که معمولاً پس از انجام IUI  تجويز می‌شود بايد از شناکردن پس از IUI خودداری شود، در غير اينصورت هيچگونه ممانعتی جهت شناکردن وجود ندارد.

3- بهتر است مصرف مکمل‌های بارداری مثل ويتامين‌ها، از روز بعد از IUI آغاز شود.

4- داشتن رژيم غذايی خوب، تمرينات ورزشی، عدم استعمال دخانيات و الکل و کاهش مصرف کافئين در زنان موفقيت باروری را افزايش می‌دهد.

5- در مردان داشتن رژيم غذايی سالم سرشار از آنتی‌اکسيدان (مثل سبزيجات و ميوه‌ها)، مصرف مولتی‌ويتامين، نگه‌داشتن وزن در محدوده مناسب، انجام تمرينات ورزشی مرتب و مداوم، دوری از استرس (که با هورمونهای ضروری توليد کننده اسپرم تداخل ايجاد می‌کند)، اطمينان از عدم مسموميت با فلزات سنگين، حشره‌کش‌ها و مواد شيميایی موجود در حلال‌ها که می‌تواند روی کيفيت و کميت اسپرم‌ها تأثيرگذار باشد، روی ميزان موفقيت IUI مؤثر می‌باشد.

6- عدم استعمال دخانيات در مردان، استعمال دخانيات با دو مکانيزم ذيل برروی اسپرم ها تأثير می‌گذارد:

·    منجر به تغيير شکل اسپرم‌ها می‌شود و در نتيجه اختلالات مربوط به نفوذ اسپرم در تخمک ايجاد می‌شود.

·    باعث تخريب DNA اسپرم‌ها می‌شود. تخريب DNA منجر به ايجاد مشکلات جدی برای جنين می‌گردد، (مثل عقب‌ماندگی‌های رشدی- ذهنی). مشخص شده است که حتی جويدن تنباکو هم سبب کاهش تعداد اسپرم و هم سبب اختلالات نعوظی در آلت تناسلی مرد می‌شود.

۷- خودداری مردان از استحمام با آب داغ و يا حمام داغ و يا حتی پوشيدن لباس‌های تنگ که منجر به محدوديت در جريان گردش خون در بيضه‌ها می‌شود و در نتيجه سلامت اسپرم‌ها را تحت تاٌثير قرار می‌دهد.

8- مصرف بعضی از آنتی‌بيوتيک‌ها می‌تواند بروی کيفيت اسپرم‌ها تاٌثير بگذارد، بنابراين بايد با پزشک متخصص ناباروری در مورد عدم مصرف اين آنتی‌بيوتيک‌ها از چند هفته قبل از انجام IUI مشورت شود.

عـوارض IUI:

·    بسياری از خانم‌هایی که عمل IUI را انجام داده‌اند، دردی شبيه انجام تست پاپ اسمير داشته‌اند. با اين وجود عبور کاتتر از گردنه رحم بدليل امکان ايجاد جراحت‌های ريز، می‌تواند موجب لکه بينی، خونريزی و دردهای شکمی گردد. البته بسياری از متخصصين ناباروری، علت دردهای شکمی را تخمک‌گذاری می‌دانند. در بيشتر مواقع بدليل آنکه گردنه رحم در هنگام تخمک‌گذاری نرم و کمی باز می‌شود، عبور کاتتر احساس نمی‌شود.

·       در صورت آلوده‌بودن اسپرم تلقيحی، احتمال انتقال عفونت‌های منتقله از طريق تماس جنسی (STDs) وجود دارد.

·    هنگام عبور کاتتر از واژن و سرويکس احتمال دارد کاتتر توسط عوامل ميکروبی موجود در اين نواحی آلوده شود و احتمال دارد اين عوامل ميکروبی به رحم انتقال پيدا کنند و موجب انتقال عفونت گردند که با مانيتورينگ صحيح و منظم ريسک انتقال عفونت به حداقل می‌رسد.

·    در صورتيکه شستشوی اسپرم‌ها بدقت صورت نگيرد و کمی از مايع سمينال که حاوی پروستاگلاندين‌ها (انقباض‌کننده عضلانی) می‌باشد وارد رحم شود، می‌تواند انقباضات شديد رحمی، دردهای شکمی و حتی بیهوشی و کلاپس رحمی را در پی داشته باشد. در صورت تداوم درد، فقط استفاده از مسکن‌های حاوی استامينوفن (مثل Tylenol) مجاز است و از مصرف مسکن‌های گروه NSAIDs مثل (Ibuprofen) بايد خودداری شود.